تاریخچه نمای مدرن در ایران

در دوره قاجار با باز شدن پای اشراف‌زاده‌های ایرانی به اروپا، صنعت ساختمانسازی دستخوش تغییرات عظیمی شد. ایرانی‌هایی که تا آن زمان تنها به خانه‌های تو در تو با سقف‌های هشتی و نمایی نه چندان تزئین شده عادت داشتند، شروع کردند به تقلید از اروپا و ساختمان‌سازی مدرن آنها را به معماری کلاسیک ایرانی پیوند زدن. اما آنچه بیش از همه به چشم آمد، تغییر در نمای ساختمان‌ها بود.
در ایران تا اواخر قرن ۱۹ ارتباط خانه‌ها با نمای بیرون از طریق حیاط مرکزی صورت می‌گرفت و توجه بیشتر به نمای داخلی ساختمان بوده است. برای همین است که شما از دیدن فضای داخلی خانه‌های اشرافی به جا مانده از دوره قاجار بیشتر لذت میبرید تا نمای بیرونی. بعد از قرن ۲۰ با سفر ناصرالدین شاه به فرنگ تصمیم گرفته شد که ایران از نماهای اروپایی الگو برداری کنند.

اولین تغییر این بود که خانه‌ها در حاشیه خیابان‌ها ساخته شدند. خانواده‌های ثروتمند که دیگر نمای ساختمان برایشان اهمیت پیدا کرده بود، حالا سعی می‌کردند چون اروپاییان، خانه‌هایشان را بر خیابان‌ها بسازند. این تغییرات در نمای ساختمان‌های ایرانی باعث شد خانه‌های درون‌گرای ایرانی کم‌کم به بیرون‌گرا تبدیل شوند. یعنی آنچه را تزئین محسوب می‌شد، بیشتر به بیرون از خانه ببرند و حالا  نمای ساختمان اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده بود.

پارسا ویولت

دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی که ایرانی‌ها هنوز حریم خانه‌هایشان را با استفاده از پرده‌های نسبتا ضخیم حفظ می‌کردند، نمای خارجی ساختمان به بیشترین تاثیر خود از معماری آن طرف آبها نزدیک و فرهنگ ساختمان‌سازی فرنگی در نمای ساختمان‌های ایرانی بیشتر نمایان شد.

گره خوردن معماری قاجار با معماری اروپا، خلاقیت‌هایی را ایجاد کرد که به گشایش فضاها و سبکی متنوع‌تر در طراحی ایرانی منجر شد. اگر تا آن زمان توجه به نمای ساختمان در معماری ایرانی چندان اهمیتی نداشت اما بعد از آن، نما یکی از مهمترین ارکان ساختمان‌سازی به حساب می‌آمد و فرهنگی را از غرب وارد ساختمان‌سازی ما کرد با نام «نمای کلاسیک» که امروزه به نام طراحی «نمای رومی» معروف است.

بعدها و با روی کار آمدن رضا خان، معماری مدرن راهش را به ایران باز کرد. در معماری مدرن، نما اهمیت ویژه ای دارد.

در سال های اخیر، پس از مطرح شدن دوباره اهمیت فضاهای عمومی و ارزش زندگی شهری، نما اهمیت دوباره‌ای پیدا کرده است. نما در عمل، درون ساختمان را از بیرون جدا میکند. نما باعث می شود ما بفهمیم که طراح و معمار و سازنده هر ساختمان دارای چه عقیده، فرهنگ و ذوقی است. در واقع حالتی است که فرد مالک یا طراح از خود در برابر بیرون دارد. نماهای ساختمان جنبه خصوصی ندارند. نامهایی که به سمت کوچه و بافت شهر دارد جنبه عمومی دارند. بنابراین نمای ساختمان از یک طرف دارای جنبه اجتماعی و از طرف دیگر نمود شخصیت ساکنان است. نما در واقع یک سطح صاف و تخت نیست بلکه سطح انتقالی بین فضای داخلی و خارجی است که با برجستگی های تراس و چیزهای دیگر با فضای داخل ارتباط پیدا می کند.

پارسا دریم

نمای هر ساختمان در شکل دهی به مجموعه شهری که در آن واقع شده است خیلی مؤثر است. اگر به نمای یک ساختمان بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمان های شهر توجه کنیم می بینیم که یکنواختی نمای شهر در مجموع از بین می رود. نمای هر ساختمان تأثیر مستقیم بر شهری دارد که در آن قرار گرفته و تأثیر آن را در بدنه خیابان ها یا میدان های آن شهر می بینیم. تفاوت بین شهری بودن یا فردی بودن نما در صورتی از بین می رود که ساختمان جزئی از شهر در نظر گرفته شود و ارتباط آن با محیط اطراف خودش چند جانبه باشد.